16.04.2021 tarihli Resmi Gazete’de, “Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılamamasına Dair Yönetmelik” yayınlanmıştı. Merkez Bankası’nın sitesinde de bununla ilgili bir basın duyurusuna yer verildi. Bir çok kişinin aklına takılan şey ise bu düzenleme ne anlama geliyor, düzenlemedeki detayları sizler için açıklamaya çalışacağım.
Yönetmelik’in dayanak gösterdiği Kanun’lar şunlardır:
- Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu
- 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun
12 nci maddesinin üçüncü fıkrası ile 18 inci maddesinin altıncı fıkrası.
Burada asıl olarak 6493 sayılı Kanun önemlidir. Ödeme sistemleri Hukukumuzda asıl olarak bu kanunda düzenlenmiştir.
İçindekiler
Yönetmeliğin Kapsamı
Yönetmeliğin doğru anlaşılabilmesi için, kapsamı belirlenmelidir. Yönetmelik madde 1’de kapsam ve amacı belirtilmiştir. Madde metni şu şekildedir:
Madde 1: “Bu Yönetmeliğin amacı, ödemelerde kripto varlıkların kullanılmamasına, ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanılmamasına ve ödeme ve elektronik para kuruluşlarının kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık etmemesine ilişkin usul ve esasların belirlenmesidir. “
Görüldüğü gibi Yönetmelik, şu kavramları kapsamaktadır:
- Ödeme
- Ödeme Hizmeti
- Elektronik para ihracında doğrudan veya dolaylı olarak kullanılma
- Kripto para borsalarına elektronik para kuruluşları tarafından fon aktarımı
Bunun yanında ise, bunu destekleyen nitelikte, kripto paraları Türk Hukuku ilk defa tanımlamış olup, Yönetmelik “kripto varlık” olarak bahsetmiştir. Bu sebeple, artık kripto paralar, Hukukumuzda itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilemeyecek, “maddi olmayan varlık” olarak nitelendirilecektir.
Yönetmelik Kripto Para Borsalarını Ne Kadar Kapsıyor?
Yönetmeliğin amacı ve kapsamına baktığımızda, yukarıdaki şekilde “Kripto para borsalarına elektronik para kuruluşları tarafından fon aktarımı” nı da kapsadığı görülmektedir. Aynı zamanda yönetmelik m.4/2’de de şu ibare yer almaktadır: “Ödeme ve elektronik para kuruluşları, kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık edemez.”
Bu iki maddeyi incelersek, 6493 sayılı Kanun uyarınca kurulan “Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarının”, yurt içinde veya yurtdışında mevcut “Kripto Para Borsaları”na yapılacak para ve benzeri aktarımları yapamayacağı görülmektedir. Yani artık elektronik para ve ödeme kuruluşları aracılığı ile kripto para borsalarına aktarım yapılamayacak olup, bu madde bankaları kapsamamaktadır.
Son dönemlerde asıl olarak bazı kripto para platformlarında görülen kullanıcı mağduriyetleri, güvenlik açıkları, spekülasyonlar ve finansal usulsüzlüklerin bu Yönetmeliğe etkisinin olduğunu düşünmekteyim.
Yönetmelik Asıl Olarak Neyi Yasaklıyor?
Asıl olarak yasakladığı kısmı anlamak için, Yönetmelik’in 1. Maddesinde belirtilen kapsamı ve 3. Maddesinin 2 ve 3. Fıkralarından yola çıkmak gerekmektedir. Madde 3, iki ve üçüncü fıkralar şu şekildedir:
“(2) Kripto varlıklar, ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılamaz.
(3) Kripto varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılmasına yönelik hizmet sunulamaz.”
Görüldüğü üzere, kripto paraların “ödeme”lerde kullanılamayacağı belirtilmiştir. Kapsam ve bu maddede bahsedilen “ödeme” kavramını incelemek, asıl olarak yasaklanan kısmı anlamak için gereklidir. “Ödeme hizmeti” kavramı ise, 6493 sayılı Kanun m.12’de çerçevesi çizilmiş ve özel olarak kapsamı olan bir hizmettir. Bakıldığında “ödeme” ve “ödeme hizmeti” kavramlarına ayrı olarak yer verildiği görülmektedir.
Yönetmelik Madde 1’de “ödeme” ve “ödeme hizmeti” kavramının farklı şekilde belirtilmesi, ve “6493 sayılı Kanun 12. Madde “ğ” bendinde” ise “ödemeler alanı” ibaresi ile “ödeme” kavramını farklı amaçla yani gerçek anlamı ile kullanması sebebi ile, Yönetmelik’in kapsamının “kripto paralar (varlıklar) ile gerçekleştirilecek her türlü ödemelerin olduğu kanısındayım.
Yani Yönetmelik ile, Hukukumuzda kripto varlıkların (paraların) her türlü ödemelerde kullanımı yasaklanmış durumdadır. Aynı zamanda bu varlıkların kullanılmasına yönelik doğrudan veya dolaylı hizmetler de yasaklanmıştır.
SONUÇ
Özetlemek gerekirse Yönetmelik, kripto varlıklara (paralara) ilişkin her türlü ödeme faaliyetini yasaklamış durumdadır. Yönetmelik ile, son zamanlarda asıl olarak siber güvenlik açıklarının ve finansal ihlallerin yaşandığı kripto para borsalarında yapılan alım-satımları engellenmemiş bulunmaktadır.
Yine de bu konuda hukuki ve sektörel tartışmaların önüne geçmek için yakın zamanda daha anlaşılabilir bir düzenlemenin olabileceği de ihtimaldir.
