TCMB, bugün Resmi Gazete’de yayımlanan kripto para ve varlıkların ödemelerde kullanılamayacağına ilişkin düzenlemeye dair yazılı bir açıklama yaptı. 30 Nisan’da yürürlüğe girecek yönetmeliğe göre, kripto varlıklar, ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılamayacak ve bu varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılmasına yönelik hizmet sunulamayacak.
Ayrıntılara birlikte göz atalım.
İçindekiler
Çok Büyük Kaygılarımız Var
2021 yılının başından beri oldukça hareketli olan bitcoin, rallisini sürdürürken kendisine eşlik eden altcoinlerle beraber piyasanın popülaritesini artırdı. Her gün yeni bir ATH geliştiren kripto paralar, tüm yatırımcıların ilgisini çekti. Özellikle pandemi sürecinde ekonominin sarsıntılı sürecinde güvenli bir liman olarak görünen kripto paraların bu gelişimi, ülkeler için bir risk anlamına geliyordu. Kontrol edilemeyen bir sistemin bir güç oluşturması tehdit olarak görüldü.
Ülkemizde girişimlerin ve yatırımların artması üzerine resmi ağızlardan kaçamakta olsa rahatsızlıklar dile getirilmeye başlanmıştı. Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, kendisine yöneltilen bir soru üzerine, kripto paralara karşı büyük kaygılarının olduğunu belirterek “Bitcoin’e yönelik bir bakan yardımcımızı görevlendirdik” ifadelerini kullanmıştı.
Dijital para konusunun farklı olduğunu ve Merkez Bankası’nın bu konu üzerinde çalıştığını ifade ederek bugünün sinyallerini veren Bakan Elvan açıklamalarını şöyle sürdürmüştü;
“Bir yol haritası oluşturuldu. Bunun üç temel bileşeni var. Bunlardan bir tanesi teknolojik altyapı konusu, ikincisi hukuki alt yapı, üçüncüsü de mali altyapı. Dijital parada, teknolojik altyapı, hukuki altyapı ve iktisadi ve mali altyapı çalışmaları yapacağız”
Resmi gazete ile gelen belirsizlik ve endişe
16 Nisan tarihine girdiğimiz günün ilk saatlerinde, resmi gazete duyurusu ile bir belirsizlik uyanışı yaşadı tüm kripto para yatırımcısı. Metni anlam boyutunda doğru okunmasını gerçekleştiremeyenler daha endişeli bir durumla karşı karşıya kaldıklarını düşünüp korkularını dile getirdiler.
6 Madde’den oluşan karar ile kripto paralar konusunda ilk kez resmi adım atılmış oldu. Ama ilk resmi adım beklenildiğinin aksine bir yasak içeriyor.
30 Nisan’da yürürlüğe girecek yönetmeliğe göre, kripto varlıklar, ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılamayacak ve bu varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılmasına yönelik hizmet sunulamayacağı bilgisi aktarıldı.
Merkez bankasının sitesinden de yapılan duyuru‘da ”Kripto varlıkların ödemelerde kullanılmamasına yönelik düzenleme çalışması tamamlanmıştır.” başlığı ile detaylar aktarıldı. Açıklanan metinin ayrıntıları şöyle;
Kripto varlıklar herhangi bir düzenleme ve denetim mekanizmasına tabi olmaması, merkezi bir muhatabın bulunmaması, piyasa değerlerinin aşırı oynaklık göstermesi, anonim yapıları nedeniyle yasadışı faaliyetlerde kullanılabilmesi, cüzdanların çalınabilmesi veya sahiplerinin bilgileri dışında usulsüz olarak kullanılabilmesi ile işlemlerin geri dönülemez nitelikte olması gibi nedenlerle ilgili taraflar açısından önemli riskler barındırmaktadır.
Son dönemde, söz konusu varlıkların ödemeler alanında kulanılmasına ilişkin çeşitli girişimlerin oluşmaya başladığı gözlenmiştir. Bu varlıkların ödemelerde kullanılmasının, yukarıda bahsedilen sebeplerle işlemin tarafları açısından telafisi mümkün olmayan mağduriyetler yaratma ihtimali bulunduğu ve bu alanda mevcutta kullanılan yöntem ve araçlara karşı güven zaafiyeti meydana getirebilecek unsurlar içerdiği değerlendirilmektedir.
Kripto para ödemelerde kullanılamayacak
Resmi gazetede yayınlanan karar sonrası bir çok hukukçunun görüş bildirdiği detay ortaya çıkmaya başladı. Konu ile ilgili görüşüne başvurduğumuz hukukçulardan gelen açıklamalarda ”Kripto paraların ülkemizde sadece bir yatırım aracı olarak kullanılabileceği, bir ödeme aracı olarak kullanımının önüne geçmek amaçlı atılmış bir adım olduğu” ve ”herhangi bir yatırım yapılmasının, elinde kripto para tutmanın yada banka üzerinden kripto para borsalarına para transferi gerçekleştirmenin kısıtlanmasının söz konusu olmadığı” bilgisi aktarıldı.
Hem yatırımcıyı korumak hem ekonomide gardını almak isteyen yetkililerin, kayıt dışılığı önlemek adına böyle bir adım attığı görüşü de öne çıkanlardan. Ama olumsuz da olsa kripto’nun ülke kayıtlarında resmen isminin geçmesi olumlu bir gelişme olarak nitelendirilebilir.
Bu yasak, kripto para vergilendirmesi için ilk adım olabilir mi?
Türkiye kripto para yatırımında Avrupa’da ilk sırada bulunuyor. Her geçen gün artan yatırımcı sayısı ile dış şirketlerinde ilgi ve merkez noktası. Ülkemizde yatırım gerçekleştiren yada mevcut yatırımını artıran bir kitlenin olduğu aşikar. Ama ülke içerisinde de bir endişenin varlığı mevcut konumunu koruyor. Kripto para üzerine endişelerini dile getiren Bakan Elvan’ın konuşmaları sonrası Başkan Erdoğan’ın da benzer açıklamaları ”Kripto Paraya Vergi Geliyor” söylentilerini yükseltmişti.
Aslında resmi bildiri de temel duyurunun da bu yönde olacağı görüşü vardı ama beklentileri ters köşe yaptı. Peki bundan sonraki adım vergilendirme sistemi olabilir mi? Türkiye’de mevcut kripto para borsalarının denetime tabi olduğu ve komisyon gelirlerinden bir vergilendirme yapıldığı biliniyor. Ayrıca bir ek vergilendirmenin gereksiz olacağı düşüncesi borsaların önemli isimleri ile dile getirilmişti. Ama sabah saatlerinde gündem olan Kripto Para Yasağı, belki de yeni bir vergilendirme çalışmasının ilk adımı olabilir. Buda önümüzdeki günlerde kendisine yanıt bulacaktır.
Bazı ülkelerde kripto para vergilendirmesi;
Almanya: kripto paranızı bir yıldan daha fazla tuttuğunuzda ve sonra sattığınızda vergi ödeme yükümlülüğü yok. Ek olarak bir yıl içinde kripto para alım satımı yaparsanız ve kârınız 600 avroyu geçmezse yine vergi yok. Aksi durumda artan oranlı gelir vergisi politikası uygulanır ve kazancınızın %45’i vergi olarak alınabilir.
Fransa: Yalnızca aktif olarak alım satım yapıyorsanız kârınız ticari ve endüstriyel olarak kabul edilir ve bu durumda artan oranlı gelir vergisi uygulanır. Öte yandan tek seferlik işlemlerden elde edilen kârlar ticari olmayan kârlar olarak kabul edilir ve kazançlar %66’ya varan oranda vergilendirilebilir ancak oran özel durumunuza göre değişir.
İngiltere: Kripto paralar “mülk” olarak görülüyor. Aktif olarak alım satım yapılmıyorsa kârınız %10 sermaye kazancı vergisine tabi. Bir trader’sanız, yani sık sık alım satım yapıyorsanız kârınız veya zararınız gelir vergisi kapsamına alınıyor. Toplam geliriniz 12 bin 500 Sterlin’in altındaysa hiçbir şey ödemiyorsunuz. Aksi takdirde ise vergi diliminize bağlı olarak %20 ila %45 arasında değişen oranlarda vergi ödemeniz gerekiyor. Zararlar bildirilebiliyor.
İspanya: Dijital varlığı elinizde tuttuğunuz döneme bağlı olarak vergilendirme değişiyor. Eğer 12 aylık bir periyot içinde alım ve satım yaptıysanız vergi oranı %24.75 ila %52 oluyor. Uzun vadeli yatırımcıysanız gelirinize göre %19 ila %23 vergi vermeniz gerekiyor.
Ülkemizde bir vergilendirme olursa bunun içeriği nasıl olacağı ile ilgili kesin bir düşünce yok.
Papara’nın CEO’su Ahmed Faruk Karslı’dan kripto para düzenlemesine açıklama
Kripto para denilince ülkemizde akla gelen ilk yatırım araçlarından olan Papara‘da bu düzenlemeden nasibini alan kurumlardan. Ahmed Faruk Karslı, Merkez Bankası’nın kripto varlıkların ödemelerde kullanılamamasına dair yönetmeliği üzerine EKOTÜRK TV’de açıklamalarda bulundu.
“Merkez Bankası’nın kripto varlıklar üzerine çalışmalar yaptığını biliyoruz. Ama bu düzenleme sürpriz oldu. Beklemiyorduk açıkçası”
diyen Karslı, açıklamalarını şöyle sürdürdü:
“Bir düzenleme yapma gereği hasıl olmuş; yapacak en kolay düzenleme de biliyorsunuz yasaklamaktır, uğraşmaktansa yasaklamak çok daha kolay, ilgili düzenlemeyi herhalde yarım saatte yazmak zor olmamıştır”
Yapılan yasaklamada Papara’yı finansal açıdan etkileyecek bir sonuç olmadığını söyleyen Karslı;
“Kripto varlıklara ilişkin işlemler 2020 gelirlerimizin yüzde 10’u bile değil. Bugüne kadar biz Türkiye’de regülatörün desteğini arkamızda hissettik. Benim bildiğim kadarıyla dünyada bir işi yapamayacağına veya kripto paralarla ilgili bir faaliyette bulunamayacağına dair yapılan ilk düzenleme. Alınması gereken aksiyon neyse biz hepsini almaya açığız. Herkesin üzerine düşeni yapması gerekiyor.
Sosyal medya da bir kargaşa olduğunun da altını çizen Karslı, Kripta paraların değil, kripto paraların ödeme aracı olarak kullanılmasına yönelik bir yasaklama olduğunu da belirtti.
Yasak ile ilgili Kemal Kılıçdaroğlu tepkisi: ”Gece Yarısı Zorbalığı”
Kripto para yasağı ile ilgili siyasetten de tepkiler geldi. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu durumu ”Gece yarısı zorbalığı” olarak nitelendirdi.
Kripto Para Yasağının Resmi gazetesi durusunun ardından soyal medya hesabından açıklamalarda bulunan Kemal Kılıçdaroğlu şu ifadelerde bulundu;
Kurtulamadılar bu zihniyetten. İlla gece yarıları bir akılsızlık yapacaklar. Böyle kararlar verilmeden önce tüm paydaşlarla konuşulur. Kripto kararını kime danıştın ey iktidar? Bu konunun tüm paydaşları ile oturup, istişarelerde bulunacağım”
Akşam saatlerinde yeni bir paylaşımda bulunan Kılıçdaroğlu:
“Tüm gün farklı paydaşlarla görüştüm. Blockchain ve kripto 1 milyar dolarlık (Unicorn) teşebbüslerimizin çıkacağı yegane alandır. Türkiye’nin finansal teknoloji girişimlerine darbe vurdular. Gençlere tahammülleri yok bunların. Yok yok yok! “
Konu ile alakalı değerlendirmelerde bulunan Cumhurbaşkanlığı Başdanışmanı ve Ekonomi Politikaları Kurulu üyesi Cemil Ertem ise yasakla ilgili görüşlerini aktardı;
”Merkez Bankası bugün önemli bir adım attı. TCMB kripto paraların genel eşdeğer olma fonksiyonunu yasakladı ki bu çok yerindedir. Kripto paralar merkezi olmayan bir tasarruf aracı. Dolayısıyla Türkiye ve dünyada regülasyonlar henüz söz konusu değil ya da eksik. Dolayısıyla bu sistemlerin bir para birimi gibi kullanılması; kurumlara, bireylere telafisi mümkün olmayan hasar verebilir. Bu konuda ilgili birimler reform programı kapsamında düzenlemeler konusunda hazırlıklarını yapıyor.
Yasak piyasayı nasıl etkiledi?
Kripto paranın ödemelerde kullanılmasını yasaklaması ardından, başka ülkelerden gelebilecek benzer sınırlamalarla ilgili endişeler etkisiyle küresel kripto para piyasası hacmi yaklaşık 100 milyar dolar geriledi.
Bitcoin ile birlikte hareket etme eğiliminde olan daha diğer kripto paralar ethereum ve XRP, % 6- %12 arasında düştü.
Başta Amerika olmak üzere destek bulan yasaklamaya sebep olarak Lira’nın değer kaybetmesi gösterildi.
